Η σημασία και η επίδραση των μύθων του Αισώπου διαχρονικά
1η Εκδοχή:
Ο Αίσωπος άσκησε μεγάλη επίδραση και στην αρχαιότητα αλλά και στις μέρες μας. Κατά την αρχαιότητα πολλοί συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος, ο Πλάτωνας ο Αριστοτέλης, κ.ά. έχουν αναφερθεί στον ίδιο και στο έργο του.
Η ευρωπαϊκή λογοτεχνία και μυθική παράδοση έχει επηρεαστεί από τον Αίσωπο, ο οποίος θεωρείται και γενάρχης της. Κύριο χαρακτηριστικό που υπάρχει και στους αισώπειους μύθους αλλά και στους σύγχρονους, είναι η προσωποποίηση των ζώων. Στην αρχαιότητα ο Πλάτωνας και ο Καλλίμαχος, στην ρωμαϊκή εποχή ο Φαίδρος και ο Βάρβιος, o Boccaccio, ο Lafontaine, τον Ambrose Pierce και ο J.L. Broges, και ύστερα οι ποιητές Οράτιος, Πλούταρχος και Λουκιανός, κατά τον Μεσαίωνα το «Έπος των Τετραπόδων» (μια ιστορία ζώων) και το «Μυθιστόρημα της Αλεπούς», κατά την Αναγέννηση από τον ποιητή Σπένσερ η «Ιστορία της μάνας Χουμπέρντ» και τέλος στα νεότερα χρόνια από τον «Ντρύντεν» «Η ελαφίνα και ο πάνθηρας» και από τον Μαντεβίλ «Ο μύθος των μελισσών» είναι ο μόνο μερικά από τα παραδείγματα της επιρροής του Αισώπου. Επίσης ο Ντε Λαφονταίνμ καθιέρωσε το «αισώπειο ύφος» ως λογοτεχνικό είδος, δημοσιευόντας τους «Μύθους». Διαδόθηκε και στη Ρωσία από τον διάσημο μυθογράφο Κρυλόφ. Στη σύγχρονη επόχη με βάση των Αίσωπο, δημιουργήθηκαν η παιδική λογοτεχνία από τους Κάρρολ, Κίπλιγκ, Μπελλόκ Άντερσεν και Ντε Σαιντ Εξυπερύ. Ακόμα και σήμερα οι μύθοι του Αισώπου γοητεύουν παιδιά αλλά και μεγάλους ανθρώπους.
Στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, η επίδραση του Αισώπου είναι μεγάλη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα σατυρικά ποιήματα ο «Βηλαράς», ο «Σουρής», ο «Παλαμάς» και γενικότερα η Σολωμική παράδοση. Επίσης οι πεζογράφοι, κυρίως αυτοί που ασχολήθηκαν με τα άρθρα εφημερίδων και επηρεάστηκαν από τον Αίσωπο είναι ο Εμμανουήλ Ροΐδης, Ο Μητσάκης και ο Ιωάννης Κονδυλάκης. Περίπου από το 1950 έως το 2000, πλήθος συγγραφέων παιδικής λογοτεχνίας βασίστηκε στον Αίσωπο με χαρακτηριστικά παραδείγματα το «Ο Φωκίων ήταν ελάφι» και το «Κάποτε στη Ποντικούπολη» του Κοντολέων δημοσιευμένα το 1979 και «Τα τρία μικρά λυκάκια» του Ευάγγελου Τριβιζά το οποίο δημοσιεύτηκε το 1994.
Στους βυζαντινούς χρόνους το είδος του αισώπειου μύθου χρησιμοποιήθηκε πολύ στη διδασκαλία της ρητορικής και της γλώσσας. Έτσι διπλασιάστηκαν τα λογοτεχνικά κείμενα και τους προστέθηκαν ρητορικά στοιχεία. Επίσης οι διηγήσεις για τα ζώα, μια παράδοση που ξεκίνησε από τον Αίσωπο, ήταν πάντοτε αγαπητές από τους ανθρώπους όλων των ηλικιών. Πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης η αισώπεια παράδοση (οι διηγήσεις για τα ζώα) άνθισαν. Οι επιδράσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα να διπλασιαστούν τα λογοτεχνικά κείμενα, να αποκτήσουν ρητορικά στοιχεία και διδακτικό χαρακτήρα.
Κάποια από τις βυζαντινές παραλλαγές των Αισώπειων Μύθων είναι η ανώνυμη «Παιδιόφραστος Διήγησις των Τετραπόδων Ζώων», ένα κωμικό ποίημα που αποτελούνταν από περίπου 1100 στίχους. Αντίστοιχες παραλλαγές είναι ο «Οψορολόγος» και η «Ακολουθία του Σπανού». Όλα αυτά τα έργα εκτός από το Αισώπειο πρότυπο, αποτελούν μιμήσεις εκκλησιαστικών, αλλά και βυζαντινών προτύπων. Μια απόδειξη της επιρροής του Αισώπου τον Μεσαίωνα, είναι το σύγγραμμα του Μάξιμου Πλανούδη σχετικά με τον Αίσωπο τον 14ο αιώνα.
Ο Μαρτίνος Λούθηρος μετέγραψε τους αισώπειους μύθους στη λαϊκή γερμανική διάλεκτο λέγοντας πως μετά την Αγία Γραφή δεν ήξερε κανέναν άλλο βιβλίο αντίστοιχης ψυχοφέλειας.
Η πιο παλιά έκδοση του είναι το 300 π.Χ από τον Δημήτριο τον Φαληρεύς. Το 1564 από τον Γεώργιο Αιτωλό έγινε άλλη μια έκδοση. Το 1958, από την Γεωργία Ταρσούλη κυκλοφορεί μια από τις πιο σύγχρονες εκδόσεις των μύθων του.
Τέλος η μορφή του Καραγκιόζη και του Αισώπου παρουσιάζουν πολλά κοινά στοιχεία. Μερικά από τα στοιχεία του Καραγκιόζη και του Αισώπου είναι ότι ανήκαν στην κατώτερη κοινωνική βαθμίδα, ήταν ξυπόλητοι, άνεργοι και πάντα πεινασμένοι. Ακόμα ήταν χοντροκέφαλοι και μυταράδες.
Η διαχρονικότητα του έργου του Αισώπου αποδεικνύεται από την παρουσία του στη σύγχρονη δραματουργία, την εκπαίδευση και τις πολλές εκδόσεις των έργων του στην εποχή μας με χαρακτηριστικά παραδείγματα την παράσταση «Αίσωπος + Αδελφοί Γκριμ = Παιχνίδι», την «Ο παππούς ο Αίσωπος», «Ο Φιλόσοφος ξανθός και ο δούλος του Αισώπου» και την «Ο Αίσωπος κάτι θέλει να μας πει», την πλατφόρμα «Αίσωπος» και τις εκδόσεις «Αίσωπος».
Την αίγλη των μύθων του Αισώπου μέχρι σήμερα δείχνουν οι επίμυθοι που χρησιμοποιούμε ακόμα στις μέρες μας ως γνωμικά χωρίς να ξέρουμε πολλές φορές την προέλευσή τους.
2η Εκδοχή:
Η επίδραση του Αισώπειου μύθου στον ευρωπαϊκό μύθο:
Μεγάλη είναι η απήχηση και η επίδραση των αισώπειων μύθων τόσο στην παγκόσμια όσο και στη νεοελληνική λογοτεχνία. Η Ευρωπαϊκή μυθική παράδοση αναγνωρίζει ως γενάρχης της τον Αίσωπο.
• Αρχίζει με την πρώτη συλλογή του Δημήτριου του Φαληρέα.
• Συνεχίστηκε στη ρωμαϊκή εποχή με τους λατίνους Βάβριο και τον δούλο Φαίδρο.
• Ακολούθησαν οι ποιητές Οράτιος, Πλούταρχος και Λουκιανός
• Στην περίοδο του μεσαίωνα (12ος αι. μ.Χ.) εμφανίστηκε μια μακροσκελή ιστορία ζώων, το «έπος των τετραπόδων»
• Τον 17ο αιώνα ανανεώνονται τα έπη με ζώα με τα έργα των ποιητών Ντρυντέν και Μαντεβίλ.
• Ο Ντε Λαφονταίν είναι ο μεγάλος συνεχιστής του Αισώπειου ύφους, που το καθιέρωσε ως λογοτεχνικό είδος.
• Κατά την περίοδο του Ρομαντισμού , ο μυθογράφος Κρυλόφ διέδωσε στην Ρωσία τον αισώπειο μύθο.
Επίδραση του αισώπειου μύθου σε μεταγενέστερους συγγραφείς:
Η Αισώπεια παραβολή διδαχή , άσκησε κομβική επίδραση σε κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας: πολλοί συγγραφείς ,ανάμεσά τους κι ο Πλάτωνας, χρησιμοποίησαν την Αισώπεια παράδοση προς όφελός τους.
Η Αισώπεια παράδοση ασκεί επίδραση σε πολλούς λογίους, σε συγγραφείς και σε ποιητές (σατιρικά ποιήματα 19ου αιώνα). Επίσης, πολλοί συγγραφείς, φιλόλογοι, πεζογράφοι, λογοτέχνες κ.α. εκδώσαν σε πεζή μορφή τους μύθους του Αίσωπου. Ο Μαρτίνος Λούθηρος μετέγραψε τους μύθους στη λαϊκή γερμανική διάλεκτο, λέγοντας πως μετά την Αγία Γραφή δεν γνώρισε άλλο βιβλίο ίσης ψυχωφέλειας.
Επίδραση του Αισώπειου μύθου στον Καραγκιόζη
Αν εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά του Καραγκιόζη, σε σχέση με τα αντίστοιχα του Αισώπου, θα διαπιστώσουμε πολλές ομοιότητες: Ο Καραγκιόζης δεν ήταν δούλος, αλλά ανήκε στην κατώτατη δυνατή βαθμίδα: ρακένδυτος, ξυπόλητος, άνεργος και πάντα πεινασμένος. Οι χαρακτηρισμοί του Αισώπου κοντολαίμης, χειλαράς, μαυροτσούκαλο θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν γραφεί και για τον Καραγκιόζη. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δοθεί στα άλλα χαρακτηριστικά: Ο Αίσωπος υπήρξε κοιλαράς, πιθανώς για να του προστεθεί ένα ακόμη στοιχείο δυσμορφίας, κάτι που δεν ήταν δυνατό να ισχύσει για τον διαρκώς πεινασμένο Καραγκιόζη.
Εικόνα 1. Σατηρική αναπαράσταση του Αισώπου
Ιδιαιτέρως αξιοσημείωτη παρουσιάζεται η εμφάνιση και η σωματική δομή του Καραγκιόζη, κατά πολύ συγγενής με εκείνη του Αισώπου. O Αίσωπος ήταν άσχημος αλλά με τον τρόπο αυτό, ξεχώριζε περισσότερο η εξυπνάδα του. Στον Καραγκιόζη αναφέρεται: «Δεν ήταν μόνο δούλος· ήταν κακοφτιαγμένος όσο δεν φαντάζεται κανείς, μακρουλοκέφαλος, πλατσομύτης, κοντολαίμης, χειλαράς, μαυροτσούκαλο, κοιλαράς, κοντοχέρης, στραβοπόδης, καμπούρης. Στην ασχήμια ξεπερνούσε και τον ομηρικό Θερσίτη. Ήταν και βραδύγλωσσος και ψευδός, μόνο ένα θαύμα θα μπορέσει αργότερα να τον λυτρώσει από τη δυσφράδεια. Οπωσδήποτε, αυτό το άθλιο κορμί έκρυβε νου μεγάλο.»
Τέλος, το θέατρο σκιών, αν και είχε αρχικά θρησκευτική προέλευση, στην πορεία του προς τη Δύση απομακρύνθηκε από το αρχικό του περιεχόμενο και εντάχτηκε στο πεδίο της λαϊκής λογοτεχνίας, όπου πιθανότατα δέχθηκε επιρροές από το Βίο του Αισώπου. Το είδος αυτό διέγραψε πλούσια ιστορική πορεία και αναπτύχθηκε σε αρκετές χώρες, στην καθεμία από αυτές έπαιρνε ξεχωριστή μορφή και λειτουργία.
Παιδαγωγική αξία/ Διδασκαλία
Οι μεταφράσεις των μύθων του Αισώπου συντέλεσαν στην διάδοση των μύθων με ζώα σε όλο σχεδόν τον κόσμο, σημαντικό ρόλο έπαιξε και το γεγονός ότι οι μύθοι χρησιμοποιήθηκαν ως τα πρώτα αναγνωστικά για την διδασκαλία της γλώσσας.
Οι μύθοι έχουν μεγάλη μορφωτική αξία, γιατί αποτελούν το πνευματικό προϊόν της σοφίας του λαού. Οι μύθοι του Αισώπου, καθώς είναι σύντομες και κατανοητές διηγήσεις, αποτελούν άριστο παιδαγωγικό μέσο. Απευθύνονται σε μεγάλο εύρος ηλικιών, με μεγαλύτερη απήχηση στα παιδιά. Διδάσκει μέσω της εκφραστικής ικανότητας και της φαντασίας των παιδιών την ηθική τάξη και τις αλήθειες του κόσμου με λιτό ύφος. Επίσης, οι αισώπειοι μύθοι χρησιμοποιήθηκαν στην διδασκαλία της ρητορικής και της γλώσσας στους βυζαντινούς χρόνους.
Ο Αίσωπος σήμερα
Η διαχρονικότητα του έργου του Αισώπου αποδεικνύεται από την παρουσία του στη σύγχρονη δραματουργία, την εκπαίδευση και τις πολλές εκδόσεις των έργων του στην εποχή μας. Από την αρχαιότητα κυκλοφορούν πολλές και διαφορετικές εκδόσεις του έργου του, όπως οι εκδόσεις Μίνωας, Παπαδόπουλος, Κόκκινο κ.α.
Επίσης, έχουν ανεβεί πολλές παραστάσεις σχετικά με τον Αίσωπο (π.χ. «Αίσωπος και αδερφοί Γκριμ», «Αίσωπος .Κάτι θέλει να μας πει», «Ο παππούς, ο Αίσωπος.» κ.α.) Τέλος, σχετικά με την εκπαίδευση υπάρχουν διάφορες επιμορφωτικές πλατφόρμες στο διαδίκτυο με το όνομα Αίσωπος.
Πηγές:
https://www.gnomikologikon.gr/authquotes.php?auth=828
https://www.sansimera.gr/quotes/authors/80
https://www.mousa.gr/html/esopos.html
https://el.wikisource.org/wiki/Αισώπου_Μύθοι
https://www.evprattein.gr/index.php/2011-06-03-09-41-23/148-2011-07-01-08-18-21
https://www.bookmuseum.gr/Collections/Books/Aisopus/AisopusWorks.htm
https://karaghiozis.wordpress.com/ο-καραγκιόζης/δυσμορφία-καραγκιόζη/
Παράρτημα
Google: Αίσωπος θέατρο, Αίσωπος εκδόσεις, Αίσωπος εκπαίδευση.